COLUMN – Ik denk dat bijna iedereen beneden de 35 jaar wel een beetje verslaafd is aan social media. In ieder geval als we het over de taalkundige definitie van ‘verslaving’ hebben. Van Dale definieert het woord als: ‘Niet in staat los te komen van de genoemde gewoonte.’
Denk even aan de volgende situaties.
- In het verkeer berichten typen via Whatsapp
- Tijdens een hoogtepunt op vakantie denken: hoe deel ik dit op Instagram
- In een kroeg, omringd door je maten, scrollen door je Facebooktijdlijn
Klinkt dit herkenbaar? Het zijn stuk voor stuk cruciale momenten waarop we kennelijk niet in staat zijn ‘los te komen’ van de ‘genoemde gewoonte’, zoals het woordenboek dat zo mooi omschrijft.
Bijna de helft van jongeren tussen de 12 en 18 jaar ondervindt een negatieve invloed van social media op een of meerdere onderdelen in hun leven, zo bleek eind 2015 uit onderzoek van het CBS. Een zesde gaf zelfs aan: ‘Ik ben verslaafd aan social media.’
Dat we verslingerd zijn aan de apps op onze smartphone is niet zo gek. De welbekende imperiums uit Silicon Valley doen er alles aan om ons te verleiden zoveel mogelijk tijd door te brengen op hun netwerk. Onze tijd, is hun geld.
Is social media dan alleen maar bagger? Nee, social media is ook best handig en leuk. Als het helemaal niets aan toegevoegde waarde zou hebben, zouden we er natuurlijk überhaupt nooit op zitten. De kunst is om er een balans in te vinden.
Zelf heb ik die balans gevonden door de volgende dingen te doen. Het zijn geen ingrijpende dingen: ik heb niet mijn Facebook-account verwijderd of mijn smartphone vernietigd. Zo extreem verslaafd was ik ook niet, ik had voor een millennial een vrij gemiddelde smartphone-addictie.
Maar door deze kleine veranderingen toe te passen, heb ik het neurotische effect en de afhankelijkheid sterk gereduceerd.
1) Whatsapp-notificaties uitzetten
Whatsapp is super handig als communicatiemiddel. Bijvoorbeeld wanneer ik in de groepsapp met mijn vrienden de vakantie naar Tarifa regel. Het probleem was echter dat deze berichten zich de hele dag in grote hoeveelheden aan mij opdrongen. Daar kom je moeilijk onderuit als je telefoon bij iedere melding hevig vibreert.
Onnodig. Berichten op Whatsapp vereisen eigenlijk nooit de onmiddellijke aandacht. Daarom ik heb de notificaties van deze service uitgezet.
Ook de pushberichten staan uit. Daarmee voorkom ik dat ik toch nog even mijn scherm aan en uitzet om te checken of er berichten zijn. Ook voorkomt het dat ik een Whatsapp-melding voorbij zie komen als ik andere dingen op mijn smartphone doe, zoals een artikel lezen of kijken hoe laat het is.
Het voordeel: ik bepaal wanneer ik Whatsapp lees. Niet andersom.
Mijn Facebook-, Instagram- en e-mailnotificaties stonden trouwens al uit op mijn telefoon. Pas dit ook toe op deze social media-kanalen als je dit nog niet gedaan heb.
2) Zorg voor mobielvrije momenten
Tot zover de instellingen op mijn mobiel. Nu de fysieke aanwezigheid van het apparaat zelf. Vroeger was mijn mobiel altijd dicht bij me. Tijdens het gitaarspelen, het lezen van een boek en ga zo maar door. Het keek me altijd aan.
Je merkt toch dat je je mobiel vaker ontgrendelt dan je eigenlijk wil - ook al ontvang je geen notificaties.
Op momenten die mijn aandacht nodig hebben, leg ik mijn mobiel daarom tegenwoordig in een andere ruimte. Hierdoor is mijn concentratie beter en ik onderbreek mijn activiteit niet constant omdat ik het beestje aandacht geef. Echt, je mobiel uit het zicht leggen scheelt meer dan je denkt.
Deze momenten breid ik steeds meer uit. Zo heb ik hem ook niet meer altijd bij me met boodschappen doen of als ik aan het koken ben. Tijdens het sporten is het moeilijk, omdat ik Spotify dan gebruik om muziek te luisteren.
3) Telefoon uit de slaapkamer houden
Het eerste wat ik ’s ochtends deed was mijn smartphone checken.
Totdat ik deze tip op internet las: houd de telefoon uit je slaapkamer. In ieder geval wanneer het bedtijd is. Wie maakt me dan wakker? Ik heb een wekker van 12 euro gekocht op internet. Zo eentje zonder stroom die ik iedere dag moet aandraaien. Best wel vet.
Dankzij deze wekker word ik niet meer wakker met mijn smartphone. En ik ga er ook niet mee naar bed. Opladen doet het apparaat lekker in de woonkamer.
Voor de nachtrust is dat – wetenschap wijst dat uit – veel beter. Dat merk ik ook aan mezelf. Bovendien: douchen, aankleden en ontbijten zijn echt betere manieren voor je brein om de dag te beginnen dan razende social media-berichten.
4) Kijk om je heen als je je ‘verveelt’
In de wachtkamer van de tandarts, in de rij van de kassa of in de tram.
Een standaardreflex als ik ergens moest wachten of mij verveelde, was dat ik de mobiel uit mijn broekzak haalde om vervolgens doelloos te gaan zitten scrollen.
Steeds vaker vraag ik me in die situatie af: doe ik dit uit een fysieke gewoonte of omdat ik het ook echt wil. Meestal het eerste. En dan stop ik ‘m snel weer terug of haal ik ‘m überhaupt niet tevoorschijn.
Bij de tandarts las ik laatst de Nieuwe Revu. In de rij van de kassa denk ik voortaan even na over dingen die ik nog moet doen en in de tram kijk ik naar de mensen op straat. Allemaal best wel handig en leuk. Opeens verveel je je eigenlijk niet eens meer. Het is sowieso beter dan op een scherm kijken naar dingen die andere mensen meemaken.
5) Verwijder ‘vrienden’ die je niet per se in de kroeg zou willen tegen komen
Je hoeft echt niet alleen maar je allerbeste vrienden of intimi op social media te hebben. Integendeel, social media is juist een handig middel om nog een beetje in contact te blijven met je vroegere maat van de basisschool of een reisgezelschap uit een ander land.
Dat zijn – simpel gezegd – mensen waar je blij van wordt als je ze toevallig in de kroeg zou tegenkomen. Daar zijn er gewoon best veel van, dus het is helemaal niet erg dat je daarmee allemaal een online connectie heb.
Er zijn er echter ook veel mensen in mijn social media-kring geraakt waar ik niet zoveel mee heb. Deze mensen heb ik ooit toegevoegd of geaccepteerd puur en alleen omdat ik ze kende. Niet omdat ik een bepaalde interesse in ze had. Toen was social media nog het doel in plaats van het middel.
Ik voeg nu niet meer zomaar iedereen toe en zuiver de boel een beetje. Iedere keer als ik een foto van een onbeduidend figuur tegenkom in mijn tijdlijn, ontvolg ik hem of haar. Op die manier blijft er op social media meer tijd en aandacht over voor mensen aan wie ik dat ook wil geven.
6) Ga er gewoon even voor zitten soms
Social media is drank, geen heroïne. Het is prima om er van tijd tot tijd van te genieten. Ik ga me daar niet zuur over voelen.
Dat hoeft ook niet. Sterker nog, door mezelf zo nu en dan op geschikte tijdstippen wat social media te gunnen, is het ook makkelijker om bovenstaande ingrepen te doen.
Dankzij bovenstaande tips heb ik mijn social mediagebruik veel meer in eigen hand. In plaats van mijn brommende mobiel, bepaal ik nu wanneer ik die dopaminestoot tot me neem. Social is voor mij een beetje geworden zoals MSN Messenger vroeger op de pc was: Ik ga er soms even lekker voor zitten. En de rest van de tijd valt het mij niet lastig.
Geniet met mate, zeggen ze dan.
